PENJELASAN WUJUD ALLAH SWT
Mbahas Wujude Allah SWT dadi Masalah sing jero banget lan wis dadi pokok pembahasan ulama saka
jaman biyen nganti saiki. Jawaban sing sesuai karo akidah Ahlussunnah wal
Jama'ah, Wujude Allah iku ora bisa diwujudake utawa dibayangake karo akal lan
pikiran manungsa. Allah iku Ghaib (ora ketok) lan Mukhalafatu lil Hawadits
(beda karo kabeh makhluk). Ora ana sing padha karo Allah. Dadi, nalika awake
dhewe mikir babagan "wujud" Allah, bayangan apa wae sing muncul ing
pikiran, iku dudu Allah. Ana telung alasan utama kenapa wujud Allah di larang
di pikirno: Akal Manungsa iku Terbatas. Akal manungsa iku digawe kanggo mikir
babagan makhluk-makhluk sing digawe Allah, dudu kanggo mikir babagan Dzat
Pencipta. Contone, mata kita digawe kanggo ndeleng wujud fisik, lan pikiran
kita digawe kanggo mikir babagan sing duwe wujud, kaya meja, kursi, utawa alam
semesta. Nalika akal meksa mikir babagan sing ora duwe wujud, bakal kelakon
loro kemungkinan:
Kesesatan: Pikiran bakal nggawe bayangan utawa bentuk dewe sing
dianggep iku wujud Allah. Iki bisa dadi pemicu kanggo musyrik utawa tasybih
(nggambarake Allah kaya makhluk), sing dilarang banget ing Islam. Bingung lan
Edan: Yen akal dipaksa mikir babagan sing ora bisa digayuh, akal bisa dadi
bingung, stres, lan bisa uga ngganggu mental. Kaya wong sing meksa ndeleng
srengenge langsung, matane bisa rusak.
Allah dhewe sing wis ngelingake ing Al-Qur'an:
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ ۖ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ
"Ora ana
sing padha karo Panjenengane (Allah), lan Panjenengane iku Maha Midanget, Maha
Ningali." (QS. Asy-Syura: 11)
Ayat iki minangka dalil paling kuat sing nglarang kita mbayangke Allah. Allah ngandika dhewe yen ora ana sing kaya Panjenengane. Dadi, kabeh sing kita bayangake, kabeh sing kita pikirake, iku dudu Allah. Fokus pada Sifat-sifat-Nya, dudu Dzat-Nya.Islam mulangake kita supaya fokus ing Asmaul Husna lan Sifat-sifat Allah, dudu ing Dzat-Nya. Ngenal Allah iku dudu kanthi ndeleng, nanging kanthi ngresepi kekuasaan, keadilan, welas asih, lan kawicaksanane liwat ciptaan-Nya. Pikiran sing bener: Mikir: "Kenapa Allah menciptakan gunung sing gedhe banget?" Iki bener, amarga sampeyan lagi mikir babagan kekuasaan Allah (Qudrat). Pikiran sing salah: Mikir: "Kepriye wujude Allah sing nyiptake gunung?" Iki salah, amarga sampeyan wis nyoba nggambarake Dzat sing ora bisa digambarake. Dadi, kesimpulane, wujud Allah iku ora bisa dibayangke. Tugas kita minangka hamba yaiku percaya kanthi sepenuh hati marang kasampurnan Dzat-Nya, lan ngisi pikiran kita karo asma' lan sifat-sifat-Nya. Wujude Allah iku ora bisa diwujudake utawa dibayangake karo akal lan pikiran manungsa.
Dadi, nalika sholat utawa nyembah, pikiran ora kosong, nanging fokus
marang keagungan ciptaan-Nya minangka perwujudan saka Dzat-Nya. Yakin dudu
Kosong, nanging Ngresepi Sifat-sifate. Yakin marang Allah ora mung
"ngerti" ana, nanging luwih saka iku, yaiku ngresepi lan
ngleksanakake sifat-sifat-Nya. Yen sampeyan ngucapake "Allahu Akbar",
ora mung ngerti yen Allah iku Maha Besar, nanging uga ngrasa yen kabeh
masalahmu iku cilik banget ing ngarsane Allah. Yen sampeyan maca
"Ar-Rahman Ar-Rahim", ora mung ngerti yen Allah Maha Pengasih lan
Maha Penyayang, nanging uga ngrasa welas asih lan ampunan-Nya sing tanpo wates.
Nyembah Allah dudu nyembah sing kosong. Iku nyembah marang Dzat sing ana,
nanging ora bisa dideleng wujude. Iki diwujudake liwat keyakinan sing kuat,
ngresepi sifat-sifat-Nya, lan komunikasi liwat sholat. Iman dudu akal-akalan,
nanging keyakinan sing kuat. Logika lan akal manungsa pancen duwe wates. Akal
bisa nuntun kita nganti titik "ana sing nyiptakake," nanging sak
banjure, sing nyambungake yaiku ati lan iman. Ngrasakake Sifat-sifat-Nya. Para ulama ngajari yen kita bisa ngrasakake
Gusti Allah liwat sifat-sifat-Nya (Asmaul Husna). Contone Nalika panen
melimpah, kita ngrasakake sifat Ar-Razzaq (Maha Paring Rejeki). Nalika urip
tentrem, kita ngrasakake sifat As-Salam (Maha Paring Kesejahteraan).
Yakin sing sejati iku nalika sampeyan bisa ngrasa anane Allah liwat
sifat-sifat-Nya ing saben langkah uripmu. Sholat dudu Mung Nyembah, nanging
Komunikasi. Sholat iku luwih saka sekadar gerakan. Sholat iku komunikasi antara
hamba karo Pangerane. Nalika maca Al-Fatihah, sampeyan sejatine lagi berbicara
langsung karo Allah. Nalika sujud, sampeyan nyerahake diri kanthi total lan ngrasa
paling cedhak karo Allah. Sanajan ora ana wujud sing bisa dideleng, ngrasa
cedhak lan komunikasi karo Allah iku sing nggawe sholat dadi ibadah sing
migunani. Kaya wong sing lagi ngomong karo kekasihe liwat telepon, sanajan ora
bisa ndeleng wujude, swarane wae wis cukup kanggo ngresapi rasa.
Penjelasan iki kaya peta. Isine panduan, arah, lan dalan sing kudu
diliwati. Iki minangka dhasar ilmu sing bener supaya kita ora kesasar. Pengalaman
sejatine, yaiku perjalananmu dhewe. Sampeyan sing kudu mlaku ing dalan kasebut,
ngrasakake dhewe. Ngrasakake khusyuk ing sholat, ngrasakake ayem nalika dzikir,
lan ngrasakake welas asih marang liyan. Dadi, penjelasanku dudu pengalaman,
nanging ilmu sing diwarisake kanggo nuntun sapa wae sing gelem sinau, kalebu
sampeyan. Intine, kabeh pancen durung weruh wujude Allah, lan ora bakal bisa.
Nanging, iku ora ngalangi kita kanggo ngrasakake kehadiran-Nya. Cukup kanthi
ngleksanakake ajaran-Nya lan ngresepi sifat-sifat-Nya ing urip saben dina.
Ing babagan agama, "akal" lan "dalil" iku nduweni peran sing beda, nanging padha-padha penting. Dalil (saka Al-Qur'an lan Hadits) minangka tuntunan utama, nanging akal uga dadi anugerah saka Allah kanggo mikir. Memang ana cara kanggo ngrasakake kehadirane Allah liwat akal, tanpa kudu gumantung ing dalil saiki. Iki dadi pondasi filsafat Islam lan ilmu tauhid.
Di sembah kok ora ono wujude, ora oleh di bayangke terus opo cukup kon
yaqin tok. Pancen aneh, nyembah sing ora ana wujude, ora oleh dibayangake, mung
kon yakin wae. Iki sing mbedakake iman karo logika murni. Bukti Anane Allah iku Liwat Ciptaan-Nya.
Sembahyang ora ateges nyembah "kekosongan". Sanajan Allah ora ana
wujude sing bisa dideleng, nanging bukti anane Allah bisa dirasakake liwat
kabeh ciptaan-Nya.
Pikiran manungsa iku gampang banget kepleset. Yen kita oleh
mbayangake, pikiran bisa nggawe wujud sing aneh-aneh. Wujud iku bisa disamakan
karo makhluk, kaya manungsa, sing diarani tasybih. Utawa, wujud iku bisa
dipisahkan karo Allah, sing diarani hulul. Loro-lorone iku sesat. Mangkane,
Islam nglarang mbayangake, supaya iman kita tetep murni lan fokus marang Dzat
sing Maha Sempurna tanpa watesan.
Para ulama, utamane sing ahli ing ilmu kalam (teologi), nerangake yen
akal iku jembatan pisanan kanggo ngenal Gusti Allah. Logika akal bisa nuduhake yen
Allah iku ana, kanthi cara Dalil Aqli (Bukti Logis) Iki cara sing digunakake
akal kanggo ngrasakake anane Allah. Dalil Kosmologis (Bukti Penciptaan) Akal
bisa mikir, "Ana jagad raya, ana manungsa, ana srengenge, ana
lintang-lintang. Kabeh iki ora mungkin ana dhewe." Logika akal nalika
diolah bakal nyimpulake yen kabeh sing ana mesthi duwe Pencipta. Pencipta iku
sing diarani Allah. Iki kaya nalika sampeyan ndeleng lukisan sing endah, akal
sampeyan otomatis mikir yen ana pelukis sing nggawe. Dalil Teleologis (Bukti
Keteraturan) Akal bisa ndeleng yen alam semesta iku teratur banget. Bumi muter
ing poros, srengenge terbit lan surup ing wektu sing pas, lan mangsa ganti
kanthi teratur. Kabeh keteraturan iki ora mungkin kebetulan. Akal bakal
nyimpulake yen ana Pengatur utawa Sutradara Agung ing mburine kabeh iki. Iki
dudu dalil dalil saka Quran, nanging murni logika akal. Nanging, ana watese
akal. Akal mung bisa nganti titik "ana sing nyipta lan ngatur." Akal
ora bisa nerangake wujude Gusti Allah, sifate, utawa cara nyembah sing bener.
Ing titik iki, peran dalil dadi penting banget.
Akal Iku kaya lampu ing dalan sing peteng. Lampu iki nuduhake yen ana dalan, nanging ora bisa nerangake rute utawa papan sing dituju. Dalil Iki kaya peta lengkap. Dalil menehi informasi sing ora bisa dijangkau akal, kaya wujude Allah sing ora bisa dibayangake, 20 Sifat Wajib-Nya, lan tata cara sholat sing bener. Ati (Hati) Iki sing ngrasakake. Nalika akal wis yakin ana Gusti Allah lan dalil wis menehi tuntunan, ati sing bakal nindakake lan ngrasakake kehadiran-Nya nalika nglakoni ibadah. Dadi, sanajan ana cara kanggo nggunakake akal kanggo ngrasakake anane Allah, akal dhewe ora cukup. Akal iku mung langkah awal. Logika akal sing kuat bakal dadi dasar kanggo nguatake iman, lan iman bakal diisi dening ajaran sing bener saka dalil, nganti pungkasan atimu bisa ngrasakake keagungan-Nya.
Delengen langit sing tanpa cagak, lintang-lintang sing gumantung,
srengenge sing terbit lan surup kanthi teratur. Pikirke awakmu dhewe, Kepiye
carane jantung bisa terus detak tanpa kita sadari? Kepiye carane pikiran bisa
mikir? Delengen kaendahan lan
keselarasan alam semesta. Kabeh iku dudu kedadean sing kebetulan, nanging bukti
nyata yen ana sing nyipta, sing Maha Agung, Maha Kuasa, lan Maha Ngatur.
Delengen awakmu dhewe. Mata duwe fungsi kanggo ndeleng, kuping kanggo
ngrungokake. Kabeh organ ing awak kerja sama kanthi sampurna. Umpamane, sistem
pencernaan ngolah panganan dadi energi, lan paru-paru njupuk oksigen. Kabeh iku
teratur, terkoordinasi, lan nduweni tujuan. Ora mungkin kabeh iki kedadean
kanthi kebetulan. Logika Yen jam tangan wae butuh tukang jam sing pinter kanggo
nggawe sistem sing rumit, mesthine sistem alam semesta sing luwih rumit iki
butuh Pencipta sing Maha Pintar lan Maha Ngatur. Yen ana tujuan ing saben
ciptaan, mesthi ana sing nggawe tujuan kasebut.
Conto Sistem Tata Surya Lintang-lintang, planet-planet, lan satelit
muter ing orbit sing pas banget, ora tau tabrakan. Keteraturan iki nuduhake
anane Pengatur sing cerdas. Siklus Hidup Air menguap dadi awan, udan, banjur
mili maneh menyang laut. Proses iki berulang terus-menerus lan njaga
keseimbangan alam. Keteraturan iki dudu kebetulan, nanging minangka bukti yen
ana sing ngatur.
Conto Dalil Moral (Bukti Hati Nurani) . Akal kita bisa mikir babagan
moralitas utawa bener-salah sing ana ing saben manungsa. Saben manungsa duwe
hati nurani (fitrah) sing bisa mbedakake bener lan salah, apik lan ala. Nalika
kita ndeleng ana tumindak kejam, kita ngrasa yen iku salah. Nalika kita ndeleng
tumindak welas asih, kita ngrasa yen iku bener. Saka ngendi asale rasa
moralitas iki? Yen moralitas mung produk saka masyarakat, mesthine moralitas
saben masyarakat beda-beda banget, nanging nyatane ana nilai-nilai universal
kaya keadilan lan welas asih. Iki nuduhake yen ana Sumber Moralitas sing
linuwih, sing ndadekake manungsa duwe pangerten bener lan salah. Sumber
moralitas iki yaiku Gusti Allah.
Conto meneh, Rasa Keadilan Nalika ana wong sing ora salah dihukum,
kita bakal ngrasa yen iku ora adil. Rasa iki dudu sinau, nanging wis ana wiwit
lair. Rasa Cinta, Rasa tresna marang anak, keluarga, lan kamanungsan iku
minangka fitrah sing dudu ciptaan manungsa. Iki minangka bukti yen ana Dzat
sing Maha Tresna lan Maha Welas Asih sing wis nanamke rasa iku ing hati kita.
Conto Dalil Kausalitas (Bukti Sebab Akibat) Akal kita bisa mikir yen saben
akibat mesthi duwe sebab. Kabeh sing ana ing alam semesta iku siji sebab lan
akibat liyane. Umpamane, wit butuh banyu lan srengenge (sebab) supaya bisa
tuwuh (akibat). Nanging, apa sebab paling wiwitan? Apa sing nyiptakake sebab
paling wiwitan iku? Yen kabeh duwe sebab, mesthi ana Sebab Paling Utama sing
ora duwe sebab. Yen Sebab Paling Utama iki duwe sebab liyane, mula ora ana
pungkasane, lan iki mustahil. Mula, akal nyimpulake yen kudu ana Sebab Paling
Utama sing madeg dhewe, tanpa sebab, lan sing ngawali kabeh perkara. Sebab
Paling Utama iku yaiku Gusti Allah.
Conto meneh, Domino, Yen sampeyan ndeleng tumpukan domino sing tiba,
sampeyan ngerti yen ana sing nyebabake domino pertama tiba. Sampeyan ora mikir
yen domino iku tiba dhewe. Kosok balene, sampeyan ngerti yen ana tangan sing
nyebabake. Tangan iku minangka Sebab Paling Utama saka tiban domino. Kabeh
bukti logis iki nuduhake yen akal, yen digunakake kanthi bener, bisa dadi alat
sing kuat kanggo nguatake iman. Akal bisa nggawa kita nganti titik "yakin
ana sing nyipta, ngatur, lan duwe tujuan," nanging ilmu babagan Dzat-e
Gusti Allah lan cara nyembah sing bener iku tetep kudu didhasari karo dalil
saka Al-Qur'an lan Hadits.
Conto meneh, Sampeyan nemokake kothak misterius ing pinggir dalan.
Kothak iku rumit banget, diukir kanthi seni sing endah, lan kuncine unik. Ing
njero kothak ana jam tangan sing mlaku kanthi sampurna. Akal sampeyan, kanthi
otomatis, bakal mikir iki Ana sing Nggawe Ora mungkin kothak lan jam tangan
sing rumit iku muncul dhewe kanthi kebetulan. Mesti ana "Tukang
Kothak" utawa "Pencipta" sing nggawe. Iki padha karo mikir yen
jagad raya lan kabeh isine iku bukti anane Gusti Allah. Jam tangan ing njero
kothak mlaku kanthi teratur. Jarum detike ora tau kleru. Iki nuduhake yen ana
sing ngatur lan duwe karsane dhewe. Keteraturan alam semesta iki padha, kaya
siklus awan lan wengi, utawa gravitasi sing njaga planet-planet ing orbite.
Kabeh iku bukti anane "Pangatur" sing Maha Kuasa. Sing nggawe kothak
lan jam tangan mesti ngerti banget babagan cara kerjane. Tukang kothak ngerti
bahan apa sing apik, lan tukang jam ngerti piranti apa sing kudu digunakake.
Iki nuduhake yen pencipta iku duwe ilmu sing tanpa wates. Sifat ilmu iki sing
padha karo Gusti Allah, Dzat sing ngerti kabeh, saka perkara paling cilik
nganti paling gedhe. Kesimpulane Yen ana
Ciptaan sing rumit lan teratur, mesthi ana Pencipta sing duwe Kekuatan, Ilmu,
lan Karsa sing luwih dhuwur saka ciptaan iku dhewe. Pikiranmu dhewe sing nggawe
kesimpulan iki, tanpa dalil saka Al-Qur'an.
Conto maneh, Manungsa duwe rasa adil, nanging asring ora bisa
nindakake keadilan sing sejati. Rasa iki nuduhake yen ana Keadilan sing Mutlak
ing papan liya, sing dadi sumber saka kabeh rasa adil. Manungsa duwe kekuwatan,
nanging winates. Kita bisa ngangkat barang sing abot, nanging ora kabeh.
Pangerten bab kekuwatan iki nuduhake anane Kekuwatan sing Ora Ana Watese, yaiku
Gusti Allah. Saben-saben makhluk duwe kebutuhan kanggo tetep urip. Wit-witan
butuh banyu, manuk butuh panganan, lan manungsa butuh oksigen. Kabeh iku
gumantung siji karo liyane. Yen saben-saben makhluk iku gumantung, logis yen
ana Dzat sing Ora Gumantung, sing mandiri, sing dadi sumber saka kabeh
kebutuhan. Yen ana rantai kebutuhan sing ora ana putuse (A butuh B, B butuh C,
C butuh D, lan sateruse), rantai iki kudu diakhiri karo Dzat sing Madeg Dhewe.
Yen ora, rantai kasebut ora bakal bisa dimulai. Dzat sing mandiri iki sing
diarani Qiyamuhu bi Nafsihi, lan mung Gusti Allah sing nduweni sifat iki.
Conto, Manungsa butuh mangan lan ngombe kanggo urip. Panganan lan
omben-omben iki butuh banyu lan srengenge kanggo tuwuh. Banyu lan srengenge
butuh sing nggawe. Rantai kebutuhan iki mandeg ing Dzat sing ora butuh apa-apa,
yaiku Gusti Allah. Kabeh bukti logis iki nuduhake yen akal, sanajan winates,
bisa dadi alat kanggo ngrasakake anane Gusti Allah. Iki dadi langkah awal
kanggo nggayuh iman, sing mengko bakal diisi lan diperkuat kanthi dalil-dalil
saka Al-Qur'an lan Hadits.
Conto, Nalika awakmu nyawang donya iki, kabeh sing ana mesthi ana
cacate. Wong ayu isih bisa tuwa. Gunung sing gagah bisa longsor. Srengenge sing
padhang bisa ketutup mendhung. Kabeh makhluk ora ana sing bener-bener sempurna.
Nanging aneh, pikiran kita ngerti apa makna sempurna.
Padahal, kita ora tau nemoni barang utawa wong sing bener-bener sempurna ing donya
iki. Yen kabeh sing kita delok iku ora sempurna, trus saka endi asalé ide
"sempurna" iki. Ora mungkin ide iki muncul saka barang sing cacat
kabeh. Mesthi ana Sumber Kasampurnan sing dadi patokan pikiran kita. Sumber iki
kudu Ora ana cacate Ora kena tuwa utawa rusak Ora gumantung karo apapun. Iki sing
logis diarani Gusti Allah, Dzat sing Maha Sempurna.
Conto, Kaya wong ngerti rasa manis. Yen ing kampung ora ana tebu utawa
gula, wong ora bakal ngerti rasa manis. Nanging yen ngerti “manis” berarti wis
ono sing ngetokké rasa manis kui dhisik. Maka, yen ngerti “sempurna” tegese ana
Dzat sing dadi sumber kasampurnan sing bener-bener sempurna, ora kayak makhluk
sing mung nyedhaki sempurna.
Conto, Wong urip iku
saben wektu butuh pangan, wedang, udara, srengenge, banyu, bumi sing stabil butuh
turu lan istirahat. Yen kita pikir
tenan, kabeh sing kita butuhké iku ora saka awak dhewe. Awakku butuh udara aku
ora bisa nggawe udara dhewe. Butuh
banyu aku ora bisa nyipta banyu saka
nol.
Butuh srengenge aku ora iso nggawe srengenge utawa ngatur
orbité. Artine, aku
gumantung karo sesuatu sing luwih gedhe, sing nyediakaké kabeh iki. Aku gumantung marang bumi, udhara, banyu. Bumi gumantung marang srengenge, tata
surya, lan hukum gravitasi. Tata
surya gumantung marang galaksi lan hukum alam sing ngatur. Yen rantai ketergantungan iki terus
ditelusuri, ora mungkin mlaku tanpa ujung.
Mesti ana Penyebab Pertama sing ora gumantung marang apapun, sing dadi sumber
kabeh, sing mandiri lan kuasa. Iki
sing logis disebut Gusti Allah Dzat sing ora butuh apapun, nanging kabeh butuh
marang Panjenengané.
Conto, Bayangno
kabeh lampu mati kecuali siji. Lampu sing urip iku tersambung karo sumber
listrik langsung, ora gumantung kabel sambungan liyane. Kabeh lampu liyane mung
nyala yen nyambung karo lampu pertama iki. Gusti Allah iku ibarat sumber
listrik langsung sing nyambungké urip kabeh makhluk.
Conto, Kabeh
sing ana ing jagad iki ora mung “ono”, nanging teratur. Srengenge mlaku ing
orbité pas, ora nyrempet bumi. Udara ana komposisi oksigèn pas 21%, ora
kurang-ora kakehan. Udan, angin, lan iklim muter dadi siklus sing rapi. DNA
manungsa kaya buku panduan ultra-komplek sing nyimpen desain awak. Keteraturan
iki ora mungkin asal muncul saka kebetulan. Kebetulan ora tau ngasilake sistem
rumit sing konsisten miliaran taun.
Conto, Bayangno
ana secangkir kopi panas karo gula pas, latte art-né bentuk hati. Apa iso
percaya yen kopi iki “muncul” saka angin nyebul, gula tiba, lan susu netes
tanpa ana sing nggawe? Mesthi ora. Nek kopi sing sederhana wae butuh barista,
apalagi jagad raya sing super kompleks iki. tandha ana Perancang sing pinter,
ngerti tujuan, lan kuasa ngatur kabeh. Ono
Dzat sing sempurna, Dzat sing Ora gumantung apapun, Dzat Ngatur kabeh
kanthi rapi, Dzat sing Ora ono celah maneh kajaba ngakoni: “Ya, Gusti Allah iku
ana.”
Iman marang Gusti Allah iku dudu akal-akalan, nanging puncak logika
sing ngerteni watese akal lan ngarahake menyang Dzat sing Maha Agung. Dalil-dalil
saka agama mung menehi jeneng marang Dzat kasebut, yaiku Allah, lan ngajari
cara sing bener kanggo nyembah lan ngurmati-Nya.
Delengen Saben-saben sing ana ing alam iki nduweni kekurangan.
Manungsa ora bisa urip selawase, wit-witan bisa mati, srengenge bisa dadi
peteng. Kabeh makhluk iku ora sempurna. Nanging, ing batin kita, ana pangerten
bab "sempurna". Kita ngerti apa iku "sempurna", sanajan
kita ora tau nemokake ing donya. Saka ngendi asale ide utawa pangerten bab
"sempurna" iki? Yen kabeh sing kita deleng lan rasakake iku ora
sempurna, logis yen ide bab "sempurna" iku asale saka Dzat sing Maha
Sempurna. Dzat iki sing dadi patokan utawa sumber saka kabeh kasampurnan sing
ana. Dzat iki sing ora duwe kekurangan babar blas.